WOMAN
Koen Broucke
10/10/2020 > 23/01/2021
A Dialogue with Portraits
from the Renaissance to the Present Day
KOEN BROUCKE
Koen Broucke is geboren in 1965 in Sint-Amandsberg, maar brengt het grootste deel van zijn jeugd en adolescentie door in Antwerpen. Hij is de oudste, gevolgd door een zus en twee broers. Zijn vader is wiskundeleraar en ook een uitstekende pianist. Zijn moeder, die haar intuïtieve dimensie aan hem zou doorgeven, sterft toen Koen 18 jaar oud was. Hij is ondergedompeld in een wereld van muziek, omringd door kunstboeken en reproducties van schilderijen van grote meesters als Ensor of Breughel. Zijn opleiding onderscheidt zich door een combinatie van waarden als bescheidenheid, wetenschappelijke strengheid en een voorliefde voor esthetiek en kunst, die een echte levenswijze van het gezin wordt.
Koen Broucke is een begenadigd kind: hij is goed op school, toont talent voor tekenen en leert gemakkelijk piano spelen. Hij behaalt een diploma in de geschiedenis, wat hem een rigoureuze en wetenschappelijke basis geeft. Maar hij blijft op zijn honger, hij wil zich artistiek uitdrukken en aarzelt een tijdje om een puur muzikale carrière te beginnen. Vandaag zegt hij met een lichte glimlach dat hij daar te lui voor was, omdat muziek veel studie vereist. De realiteit is dat schilderen voor hem net zo vanzelfsprekend is als eten of drinken. Zo studeert hij schilderkunst aan het Nationaal Hoger Instituut voor Schone Kunsten in Antwerpen, waar hij een atelier ter beschikking krijgt. Hij geeft de muziek echter niet op, hij blijft dagelijks pianospelen.
Hij woont nu tussen Oostende, waar hij de liefde en vriendschappen vindt, en de Villa des Roses in Waulsort, aan de rand van de Maas, waar hij twee drie jaar geleden zijn officiële residentie en atelier vestigde. De Villa des Roses is een plek waar de facetten van zijn passie voor geschiedenis en kunst zich vermengen en dialogeren in een vrolijke warboel: duizenden boeken en verzamelobjecten raken vermengd met zijn eigen schilderijen en tekeningen die hij overal heeft opgehangen of geplaatst. Het is ook een plaats van rust, meditatie, wandelingen in de tuin en aan de rand van de Maas: "De mooiste plek ter wereld".
Koen Broucke is een rijke en complexe persoonlijkheid die is gevormd door de gebeurtenissen van een leven dat ook de nodige tragiek heeft gekend. Hij put een duidelijke kracht uit zijn innerlijke wereld, gecreëerd sinds zijn kindertijd, en die essentieel is voor hem. Hij heeft een warme persoonlijkheid, maar heeft de anderen niet altijd nodig. Soms voelt hij het terugtrekken uit de wereld als noodzakelijk.
ZIJN WERK
Het werk van Koen Broucke is veelvormig en niet te classificeren. Het omvat tekeningen, schilderijen, video's, geschriften en muziek, vaak gecombineerd met performances en gevarieerde installaties.
Zijn inspiratiebronnen zijn veelzijdig en gevarieerd, op het gebied van de schilderkunst - Pierre Bonnard, Vincent Van Gogh, James Ensor, geschiedenis en biografieën - Napoleon, de slagvelden, het leven van Paul van Ostaijen, en muziek - Liszt, Chopin, Beethoven, om maar een paar van de beroemdste te noemen. Verrassender is dat Koen Broucke soms vanuit het niets zijn eigen inspiratiebronnen heeft gecreëerd in de vorm van fictieve personages, rechtstreeks uit zijn 'innerlijke wereld'. Hij gaf hen zelfs een naam, een beroep, aspiraties, een heel leven en soms zelfs een genealogie.
Koen Broucke werkt voornamelijk op projectbasis. Elk van hen lijkt op een inwijdingsreis of een bedevaart: de ontdekking van een plaats, een persoon of zelfs een object, die aanleiding geeft tot reflecties, foto's, notities, lezingen, onderzoek en discussies. Het resultaat neemt telkens een andere vorm aan: een reisdagboek en schilderijen op het einde van de pelgrimstocht in de voetsporen van Paul van Ostaijen, de illustraties van de roman Kamer in Oostende van zijn auteursvriend Koen Peeters, complete voorstellingen met schilderijen en concerten van Koen Broucke zelf of andere kunstenaarsvrienden. Niet te vergeten het boek 'Onder de roze duisternis van het slagveld' dat in 2019 verscheen ter gelegenheid van zijn doctoraat in de kunsten. Zelfs Koen Broucke's 'posts' op diverse sociale media lijken op kunstwerken.
Ondanks deze veelzijdigheid speelt de schilderkunst een grote rol in het werk van Koen Broucke. Hij werkt in vele dunne en opeenvolgende lagen. Het is een moeizame en langzame oefening, bestaande uit korte werksessies afgewisseld met lange wachttijden tijdens het drogen. Gedurende deze tijd speelt hij muziek, loopt hij in zijn tuin of mediteert hij, maar deze momenten zijn een integraal onderdeel van het schilderproces, waar ze de onvoorspelbare dimensie aan toevoegen. Een goddelijke vonk?
Al zo'n twintig jaar laat Koen Broucke de fictie achter zich en baseert hij zich nu op echte mensen of feiten. Vanaf nu is hij meer dan ooit een schilder van het leven, van de schoonheid, zonder een bepaalde complexe boodschap te willen overbrengen. Hij brengt het verleden weer tot leven en biedt het een tweede leven aan, zoals het uitzicht vanuit het raam van Paul van Ostaijens kamer, de slagvelden of, als bijzonder ontroerend voorbeeld, het onlangs voltooide portret van zijn moeder.
WOMAN
Het thema van de vrouw is een terugkerend thema in het werk van Koen Broucke, in de vorm van tekeningen, schetsen, aquarellen en afgewerkte portretten. De vrouw komt ook tussenbeide als belanghebbende bij de constructie van een werk of een performance: in de vorm van een samenwerking met een vrouwelijke kunstenaar (muzikant of auteur) of meer eenvoudigweg als een mening, een discussie, een observatie. Uit deze opeenstapeling komt de eeuwige vraag naar de aard van de blik van de man op de vrouw naar voren. In de tentoonstelling Woman presenteert Koen Broucke een selectie van werken die een periode van dertig jaar beslaan en brengt ze in dialoog met werken van kunstenaars van de Renaissance tot nu: van een anonieme Bruggeling tot Constant Montald, van Picasso tot de Chinese tijdgenoot Huang Gang.
In een tijdperk waarin de positie van de vrouw en het evenwicht in de man-vrouwverhoudingen centraal staan in een universeel debat, onderzoekt de tentoonstelling hoe een man de vrouw observeert, bewondert, aanvoelt en weergeeft. Hoe doet hij dit zonder gecontesteerde paden te bewandelen? Wanneer wordt zijn blik gevierd? Wanneer wordt hij bekritiseerd? Omdat Koen Broucke zowel historicus als kunstenaar is, verrijken zijn twee benaderingen - wetenschappelijk en artistiek - elkaar om een serene bijdrage te leveren aan een debat dat niet altijd even sereen is.
Woman moet vooral worden gelezen als een verzameling van getuigenissen, een bundel overtuigende feiten die in wezen bedoeld zijn om de veelheid van de opvattingen van de man over vrouwen te laten zien. Men vindt de verzamelaar die accumuleert en de historicus die de feiten verifieert, het bewijs van de diversiteit aan mannelijke blikken en de verscheidenheid aan vrouwen. Historisch figuur, academisch model, jonge communicant, kunstenaar, koningin of mondaine dame, de vrouw wordt in een grote verscheidenheid gepresenteerd. Conclusie? We bewijzen niets, omdat er misschien niets te bewijzen valt.
Het lijkt mij dat de manier waarop een man naar een vrouw kijkt altijd uniek is en daarom onvergelijkbaar, omdat het fundamenteel afhangt van de betrokken personen. Er zijn evenveel blikken als er paren zijn. Er zijn er dus miljarden, allemaal nieuw, allemaal verschillend, allemaal met hun subtiliteit of hun zwaarte. Het is dus onmogelijk om te veralgemenen wat DE man zou zien in DE vrouw. Maar als ik een les moest trekken uit al die blikken, dan lijkt het me dat ze veel meer zeggen over de kijker, de man, dan over diegene die bekeken wordt, de vrouw. Zijn verlangens, angst, kwetsbaarheid, onbegrip, en soms zijn woede of frustratie worden blootgelegd.
Er was een kunstenaar als Koen Broucke voor nodig om dit thema met de nodige fijnzinnigheid, tederheid en humor te benaderen.
Véronique de Limburg Stirum
