Week 4 & 5: de grafkelder en het transport
Het huzarenstukje van het verwijderen van de deksteen was dan wel succesvol verlopen; de ontmanteling was zeker nog niet gedaan! Het weghalen van de beeltenissen van Anselm en Margareta gaf ons eindelijk een unieke kijk in het praalgraf zelf. Dat in de tombe zelf amper iets te zien was, wisten we. Het was vooral de grafkelder, gelegen onder de tombe, die ons meer zou kunnen vertellen over de 15e eeuwse Adornesfamilie.
Vrijwilliger van het Adornesdomein, Eric Gallet, volgde elke dag de werkzaamheden mee. Met zijn camera bracht hij alles in beeld en maakte dit prachtig filmpje van het optillen van de deksteen.
Maar eerst… een stapje terug: het was eerst tijd om de zijwanden los te maken.
© Eric Gallet
De zijwanden werden ook ingepakt en vervolgens gedemonteerd.
Ook de zijwanden krijgen op bepaalde plekken dezelfde behandeling als de deksteen: Japans papier en (katoen)gaas worden op cruciale en kwetsbare plekken aangebracht. De ontmanteling van de zijwanden gebeurde vrij vlot. Rossen, de restaurateur, kreeg hiervoor hulp van een collega uit Brussel en een student uit Parijs.
© Yves Vanhee
© Yves Vanhee
De zijwanden werden nog extra ingepakt en werden nadien, zoals de deksteen, aan de kant geplaatst. Tijd voor het laatste stuk: de onderste sokkels. Deze sokkels, de basis voor de zijwanden en de deksteen, werden zodanig geplaatst dat het zicht op de grafkelder nog steeds beperkt was. Pas bij het weghalen van deze sokkels zouden we pas echt de grafkelder van dichterbij kunnen bekijken.
© Eric Gallet
Het verwijderen van de zijwanden.
Toen was het zover: de volledige tombe, bestaande uit 9 aparte onderdelen was ontmanteld. We bleven plots achter met een leegte in de Jeruzalemkapel. Het was tijd om de grafkelder van dichterbij te bekijken…
© Eric Gallet
Het zicht die we kregen toen de laatste sokkel verdween, is niet eenvoudig te verklaren. We zien de scheidingsmuur in het midden die het graf van Margareta afscheidt met dat van Anselm. Beide graven zijn bedekt met een aparte deksteen, waarvan de steen aan de kant van Anselm hoger is gelegen dan aan de kant van zijn echtgenote. Bovendien is het graf van Anselm is heel wat dieper dan dat van Margareta.
De stenen die we aantreffen aan het oppervlak van de grafkelder zijn een allegaartje van verschillende periodes. Aan de kant van Margareta zien we bakstenen uit de jaren ‘80. Brugse archeologen konden de grafkelder toen bereiken via een kleine grafplaat van de familie de Limburg Stirum, gelegen tussen het praalgraf en het Golgotha-altaar.
Ook een interventie uit de jaren ‘20 van de vorige eeuw is zichtbaar aan de kant van de ingang van de Jeruzalemkapel. Wellicht was de zijwand die we zagen een nieuwere wand van 100 jaar terug, bevestigd op de authentieke 15e eeuwse steen.
© Eric Gallet
We kregen heel wat experten en geïnteresseerden over de vloer. Zo kwam onder meer ook Frederik Roelens, stadsarcheoloog van Brugge even langs. Het praalgraf was ontmanteld, maar nu hebben we een uniek gegeven: er kan een toegang gemaakt worden naar de grafkelder waar er verder onderzoek kan plaatsvinden.
Er werd afgesproken om dit archeologisch onderzoek op een later tijdstip te laten gebeuren. Meer informatie hierover volgt dus nog!
Gravin Véronique de Limburg Stirum en architect Dirk Mostaert nemen een kijkje.
Dinsdag 27 april was een dag waar we al lang naar uitkeken, maar toch ook wel wat schrik voor hadden. De dag waarop het praalgraf zou vertrekken.
Het werd een zonnige dag en de pers was ook van de partij. In aanwezigheid van de burgemeester van Brugge Dirk De Fauw, schepenen van cultuur en toerisme Nico Blontrock en Philip Pierins en directeur van Toerisme Brugge, Dieter Dewulf, nam allereerst gravin Véronique de Limburg Stirum het woord. Ze heette iedereen welkom en duidde het belang aan van dit moment voor haar en haar familie.
Daarnaast sprak schepen van cultuur Nico Blontrock iedereen toe. Als voorzitter van het Kantcentrum was hij jarenlang actief in en rond de Jeruzalemkapel. Hij pakte uit met enkele fantastische anekdotes over zijn tijd hier in het Adornesdomein.
Vervolgens werden we zeer aangenaam verrast: ook burgemeester Dirk De Fauw sprak het volk en de pers toe. Hij sprak over de belangrijke samenwerking tussen dit privédomein en de Stad Brugge en feliciteerde de graaf en gravin met hun initiatief om het praalgraf te restaureren.
“We kijken met veel belangstelling uit naar september 2022, zodat deze Brugse parel terug kan stralen in de Jeruzalemkapel”
© Ann-Sophie Deldycke
Schepen van cultuur Nico Blontrock nam het woord.
© Ann-Sophie Deldycke
Ook burgemeester Dirk De Fauw deelde een woordje.
Na de speeches was het dan eindelijk tijd. Onder grote belangstelling van de buurt en pers vertrok eerst de deksteen, gevolgd door de zijwanden en de sokkels. De metalen frame waarop de deksteen lag, was op maat gemaakt en kon maar net de Jeruzalemkapel verlaten. Alles werd veilig ingeladen en een tijdje later werd alles veilig uitgeladen in Essen, waar restaurateur Rossen een klimaatkamer zal bouwen.
© Ann-Sophie Deldycke
Het moment was toch emotioneler dan initieel gedacht, ook al weten we dat het praalgraf in goede handen is. Na het drukke persmoment bleven we wat verweesd achter. De leegte en de stilte in de Jeruzalemkapel kwamen nooit harder aan.
“Het voelt aan als een vertrek van iemand die je al lang kent en die je zeer dierbaar is”
© Ann-Sophie Deldycke
© Ann-Sophie Deldycke
© Ann-Sophie Deldycke
Terwijl de tombe anderhalf jaar gerestaureerd zal worden, is de vraag in de Jeruzalemkapel natuurlijk: wat nu? Er is plots een grote centrale leegte in deze sacrale 15e eeuwse omgeving.
Wij organiseren nog steeds twee moderne kunsttentoonstellingen per jaar. Er zal een grote sokkel gebouwd worden over de grafkelder waar elke kunstenaar die hier exposeert, een nieuw platform krijgt. Een kans om moderne kunst in dialoog te laten gaan met een 15e eeuwse omgeving. Moderne kunst in de plaats van middeleeuwse kunst. Het is een kans waar veel kunstenaars maar al te graag mee aan de slag gaan.
De eerste kunstenaar die gebruik zal maken van de ruimte is Nick Ervinck. In de nieuwe tentoonstelling Oxymoron toont Nick voor het eerst zijn keramische werken. Naast de Pieterszalen komen er ook enkele werken in de Jeruzalemkapel en op de plaats van het praalgraf beeldt hij zelfs de Big Bang uit.
De tentoonstelling gaat van start vanaf 15 mei 2021!
Meer info over de tentoonstelling vindt u hier.
De nieuwe sokkel werd net geïnstalleerd en zal anderhalf jaar moderne kunstenaars de kans geven hier te exposeren.
Enkele reportages van de afgelopen weken vindt u hier:
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/04/27/eeuwenoude-graftombe-van-italiaanse-adelfamilie-adornes-weggehaa/
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/03/26/eeuwenoude-graftombe-van-adellijke-italiaanse-familie-wordt-hers/
https://www.focus-wtv.be/nieuws/uniek-praalgraf-verlaat-brugge-voor-restauratie
https://www.hln.be/brugge/daar-zweeft-een-brugs-praalgraf-van-538-jaar-oud-met-1-5-centimeter-speling-is-tombe-uit-jeruzalemkerk-gehaald~a5028f4f/
https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20210427_95206410?&articlehash=4464962622086CD203B44019E79D99EAFB491DCBB94760470C04652264EA7DEFC8D18F34CCAE77E528B554004BD1E3D0BADBDFC6F16FFF08BA87E11BC321F32F
